İLİMİZ MERSİN
İLİMİZİN TARİHİ
Mersin yöresinde yapılan kazı ve araştırmalar, İl'in Neolitik (Yeni Taş), Kalkolitik (Bakır Taş) çağlardan beri, yerleşim yeri olduğunu göstermektedir.
Bölgenin Kizuvatna olarak bilinen en eski adı, Hitit devrinde QUE (KUE), Klasik Devirde 'de Kilikya olarak yer almıştır. Mersin, tarih sahnesinde bir çok medeniyetin izlerini taşımaktadır.
Mersin yöresi sırası ile Hititler, Firigler, Asurlular, Persler, Makedonyalılar, Romalılar ve Bizanslıların hakimiyetine girmiş, zaman zaman, Arap istilasına uğramış, XI. y.y.da Selçukluların, XIV:y.y.da Karamanoğulları ve Ramazanoğullarının ve XV.y.y.da Osmanlı İmparatorluğu hakimiyetine girmiştir.
Mersin yöresinde, önemli tarihi merkezler olan Tarsus Gözlüküle ve Mersin Yumuktepe'de yapılan kazılar, Mersin”in tarihte önemli bir merkez olduğunu ortaya çıkarmıştır. Nitekim Gözlükule İslam uygarlıklarından Neolitik Dönem'e kadar 33 katmandan oluşmaktadır.
Aynı şekilde Mersin Demirtaş Mahallesinde bulunan Yumuktepe'de gerçekleştirilen kazılarda da aynı bulgulara rastlanmıştır.
Mersin yöresinde, daha sonra, Hitit Devrinin izleri görülür. Mersin ve Tarsus'un Yukarı Mezopotamya'dan Orta ve Batı Anadoluya yönelik geçiş yolu üzerinde olması, bu yöreyi önemli kılmıştır. Hitit Kralı Hattuşiş, yöreyi imar ve ıslah etmiştir. Daha sonra Asur Kralı III. Selomossa'nın eline geçen yöre, M.Ö.528 tarihinde İran Hükümdarlığına geçmiştir. M.Ö.527'de yöreyi ve Kıbrıs'ı Yunanlılar ele geçirmiştir.
M.Ö. 334, yörenin Makedonya Kralı Büyük İskender’in hakimiyet dönemidir. M.Ö. 261.-246 da yöreyi Mısır Hükümdarı Batlenios Ogustos zapt eder M.Ö.66 yılında ise Roma İmparatorluğu Komutanlarından Pompeius Mersin ve çevresini zapt ederek, Soli şehrini kendi adına izafeten kurar daha sonra yöreyi kısa bir dönem Araplar işgal etse de barınamazlar. Roma İmparatorluğunun ikiye ayrılmasından sonra yöre Doğu Roma İmparatorluğu içerisinde kalır. Bilahare yöre Bizans hakimiyetine geçer.
İslamiyet’in, Arabistan’da yayılmasından sonra Halife Osman zamanında yöre, Arapların eline geçer. Asurlulardan sonra yöre Abbasi Halifesi Sultan Mehdi zamanında M.S. 853 de Abbasilerin hegemonyasına geçer. 1082-1083 yıllarında Selçuklu hakimiyetine geçen yöre bu dönemde, kısmi olarak Haçlı istilasına uğramıştır. Selçukluların zayıflaması ile yöre Karamanoğulları’na geçer.
Mersin, Fatih Sultan Mehmet'in komutanlığında, Gedik Ahmet Paşa tarafından 1474’de ele geçirilmiştir. 1481'de Fatih Sultan Mehmet'in ölümünden sonra Hükümdar olan II.Beyazıt ile kardeşi Cem Sultan arasında ortaya çıkan saltanat kavgası sırasında Cem Sultanın İçel'de Korykos Kalesine ; oradan da, Anamur üzerinden, Rodos Şövalyelerinin yardımıyla İtalya'ya gittiği söylenir.
Ovalık Kilikya olarak adlandırılan bölüm ise 1516 da Osmanlı İmparatorluğuna bağlanmıştır.
I. Dünya Savaşında, Mondros Mütarekesiyle itilaf devletlerinin istilasına uğrayan
Mersin 1712-1918 tarihinde İngilizler işgal etmiştir.
02.01.1919 da da yöreye Fransızlar gelmiştir. 12.11.1919 da İngilizlerin çekilmesiyle işgalci olarak Fransızlar kalmıştır.
Mersin milli mücadele ile 3 Ocak 1922 de tekrar tarih hakimiyetine geçmiştir. 1924 tarihinde Mersin adıyla Vilayet olmuştur.
MERSİN'İN KRONOLOJİSİ

M.Ö. 6000-5500 Neolitik Dönem
M.Ö. 5500-3000 Kalkolitik Dönem
M.Ö. 3000-2000 İlk Tunç Çağı
M.Ö. 2000-1700 Orta Tunç Çağı
M.Ö. 1700-1200 Kizuvatna Krallığı
M.Ö. 1200-612 Kue Krallığı
M.Ö. 546-333 Pers Krallığı
M.Ö. 301-101 Selevkoslar Dönemi
M.Ö. 101- M.S.-395 Roma Dönemi
M.S. 395-661 Bizans Dönemi
M.S. 661 Muaviyenin İçel'in bazı yörelerini ele geçirmesi.
M.S. 685-960 Yörenin Bizans ve Araplar tarafından sık sık el
değiştirmesi.
M.S. 960 Bizanslıların yöreye egemen olması.
1082 Süleyman Şah'ın yöreye egemen olması.
1124 Ermenilerin Tarsus'u ele geçirmesi.
1224 Anadolu Selçukluları Dönemi.
1254 Karamanoğulları Dönemi.
1357 Silifkenin Karamanoğulları Beyliğinin eline
geçmesi.
1473 Gedik Ahmet Paşa'nın Silifke'yi Osmanlı
topraklarına katması.
1516 Mersin ve Tarsus Yöresinin Osmanlı yönetimine
katılması.
1852 Mısırlı İbrahim Paşa'nın Mersin yöresini ele geçirmesi
1859 Mersin yöresinin Osmanlı topraklarına katılması

17 Aralık 1918 Mersin'in, İngilizlerce işgali.

19 Aralık 1918 Tarsus'un, Fransızlarca işgali.

02 Ocak 1919 Mersin'in, Fransızlarca işgali

20 Temmuz 1920 Fransızlarla yapılan Bağlar Savaşı.

05 Ağustos 1920 Pozantı Kongresi.

20 Aralık 1921 Ankara Antlaşması (Çukurovanın işgalciler
tarafından boşaltılması.)

27 Aralık 1921 Tarsus'un düşman işgalinden kurtuluşu.

03 Ocak 1922 Mersin'in düşman işgalinden kurtuluşu.

17 Mart 1923 Atatürk'ün Mersin'i ziyareti

1924 Mersin'in Vilayet oluşu.
1933 Mersin' in ,İçel'in Vilayet Merkezi olan Silifke ile
birleştirilmesi ve İl oluşu.
2002 İçel adının Mersin olarak değiştirilmesi.


Yumuktepe Höyüğü
Mersin Belediyesi sınırları içerisinde, Demirtaş Mahallesi'ndedir. Anadolu'nun en eski yerleşim yerlerinden birisidir. 1936-1947 yıllarında J.Garstang tarafından başlatılıp bir süre ara verilen kazı çalışmalarına 1993 yılında Prof. Veli Sevin başkanlığında yeniden başlanmıştır. Neolitik, Kalkolitik, Tunç, Hitit, Yunan, Bizans ve İslâmî dönemlere ait kültür tabakalarından ele geçirilen eserler Mersin Arkeoloji Müzesi'nde sergilenmektedir.
Tırtar-Akkale
Mersin-Silifke karayolunun 49. km.sinde, Tırtar Köyü'nün deniz kıyısı tarafındadır. Geç Roma Döneminde kurulmuştur. Kalıntılar arasında saray olabilecek bir yapı, hamam, sarnıç vs. bulunmaktadır. 15.000 ton zeytinyağı alabilecek kapasitedeki yapı halen ayaktadır.
İmirzeli Örenyeri
Mersin İli, Erdemli İlçesi, Ayaş Kasabası'nın 11 km. kuzeybatısındadır. Karaahmetli Köyü'ne bağlıdır. Antik kentte Hellenistik, Roma, Geç Roma, Erken Bizans dönemi yerleşim izlerine rastlanmaktadır. Kilise, kule, sarnıç, peristilli ev kalıntılardan birkaçıdır.
Çatıören Örenyeri
Mersin ili, Erdemli İlçesi, Ayaş Kasabası'nın 8 km. kuzeybatısındadır. Hellenistik Dönemde tapınak, yerleşim alanı ve nekropol alanı olarak kullanılmıştır. Poligonal duvar tekniğinde yapılmış Hermes tapınağı bulunmaktadır. Roma Döneminde de iskân görmüştür.
Öküzlü Örenyeri
Mersin İli, Erdemli İlçesi, Ayaş Kasabası'na olan uzaklığı 12 km. kadardır. Kanlıdivane-Çanakçı Köyü yol ayrımından stabilize bir yolla gidilmektedir. Örenyeri Geç Hellenistik, Roma, Erken Bizans dönemlerinde yerleşim görmüştür. Antik kentin taş döşeli alt yapısı yer yer sağlam durumdadır. Bazilikası, sarnıçları halen ayaktadır. Lahitler kente girişi sağlayan stabilize yolun kenarında bulunmaktadır.
Korykos-Kızkalesi Örenyeri
Mersin-Silifke karayolunun 60. km. sinde, Kızkalesi Beldesi'ndedir. Roma ve Bizans dönemlerinde yoğun olmak üzere İslâmî devirlerde de iskân görmüştür. Nekropol alanından çıkarılan eserlerden burada ilk yerleşimin M.Ö. 4. yüzyıla ait olduğu anlaşılmıştır. M.Ö. 1. yüzyılda kendi adına para bastırmıştır. M.S. 12. yüzyılda kıyıya yakın adacık üzerinde beldenin adını aldığı kale yaptırılmıştır. Zeytinyağı ihraç merkezi olan örenyerinde iç ve dış kale, kiliseler, sarnıçlar, su kemerleri, kaya mezarları, lahitler ve taş döşemeli Roma yolları kısmen ayaktadır.
Elaiussa-Sebaste (Ayaş) Örenyeri
Mersin-Silifke karayolunun 50. km.' sindedir. Kumkuyu Belediyesi sınırları içerisinde yer alan Ayaş Elaiussa-Sebaste örenyeri M.Ö. 2. yüzyılın sonlarında kurulmuştur. Özellikle Roma ve Bizans dönemlerinde iskân görmüştür. Sit alanı içerisinde nekropol, antik tiyatro, sarnıçlar, su kemerleri vs. yer almaktadır. İtalyan bir heyet tarafından 1995 yılında bilimsel kazı çalışmaları başlatılmıştır.
Soloi-Pompeipolis Örenyeri
Mersin'in 10 km. güneybatısında, Mezitli İlçesi'ndedir. İlk olarak M.Ö. 11.yüzyılda, daha sonra M.Ö. 7.yüzyılda Rodos kolonileri tarafından kurulmuştur. Bu şehre güneş anlamına gelen Soloi adı verilmiştir. M.Ö. 64 yılında burada faaliyet gösteren korsanlar, Romalı general Pompeius tarafından bozguna uğratılmıştır. Bu nedenle, şehrin adı Pompeipolis olarak değiştirilmiştir. Burası Grek ve Pers Dönemi yaşandıktan sonra, Makedonya Kralı Büyük İskender tarafından M.Ö. 333 yılında alınmıştır. M.S. 527 yılında meydana gelen depremle şehir tamamen yıkılmış ve geriye sadece sütunlu caddenin bir kısmı, liman, höyük, hamam kalıntısı ve bir su kemeri kalmıştır.
Kanytelleis-Kanlıdivane Örenyeri
Mersin-Silifke karayolunun 50. km. sinde, Ayaş Mevkii'nin 3 km. kuzeyinde yer alır. Eski adı Kanytelleis olan örenyerinde ilk iskân M.Ö. 3.yüzyıl sonlarına rastlamaktadır. Hellenistik Döneme ait bir kulenin bulunduğu şehir 11.yüzyıla kadar varlığını korumuştur. Çanakçı kaya mezarları da örenyeri sit alanı içerisindedir. Şehrin içerisindeki obruk da, eskiden suçluların vahşi hayvanlara parçalatıldığı inancından halk arasında "Kanlı Divane" diye anılmaktadır. Obruğun kuzey tarafında zırhlı ve kılıçlı bir asker, güneyinde beş kişilik bir aile kabartması bulunmaktadır. Hellenistik kulenin batı duvarındaki kitabede, kulenin rahip krallardan Olbalı Tarkyaris' in oğlu Teukros tarafından Zeus için yaptırıldığı belirtilmektedir. Şehrin kuzeyindeki anıt mezarı Kanytelleis' in önde gelenlerinden Aba, kocası ve iki oğlu için yaptırmıştır. Geniş bir obruğun etrafında II. Teodosius (408-450) tarafından kurulan bu şehirde bazilikalar, sarnıçlar, lahitler, anıt mezarlar bulunmaktadır.
Karaduvar Su Kemerleri
Osmanlı Dönemine ait olup halen ayaktadır.
Tömük Höyük
Mersin-Erdemli karayolunun 31. km.sinde yolun sonundadır.

Kocahasanlı
Erdemli İlçesi, Kocahasanlı sınırları içerisinde Yapısıgüzel, Hayrat, Köşkerli, Üçtepeler mevkilerinde Roma ve Bizans Devrinden kalma antik kalıntılar mevcuttur.